Τσάι του Βουνού

Το είδος του φυτού Sideritis sp. (Athoa - Clandestina - Raeseri - Scardici - Euboea - Syriaca), γνωστό ευρέως ανά την Ελλάδα με το κοινό όνομα Τσαί του Βουνού, είναι ένα θεραπευτικό βότανο με πολλές ιδιότητες.

Πολυετής, αυτοφυής πόα ύψους έως 50 εκ., ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae).  Έχει φύλλα αντίθετα, χνουδωτά, λίγο οδοντωτά. Τα βράκτια είναι σχετικά μεγάλα, με χαρακτηριστικό σχήμα –απότομα μυτερά- και υπερκαλύπτουν τα άνθη. Βρίσκεται σε πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις, σε μεγάλα υψόμετρα.

 Καταναλώνεται ευρύτατα στην Ελλάδα για τη κατασκευή αφεψημάτων και επειδή το μεγαλύτερο μέρος των φυτών που καταναλώνονται προέρχεται από αυτοφυείς πληθυσμούς, κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Το μέρος του φυτού που συλλέγεται είναι η ταξιανθία σε πλήρη άνθηση μαζί με 5-6 cm βλαστού. Οι ανθοφόροι βλαστοί ξηραίνονται ώστε να μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Από τον Ιπποκράτη που το συνιστούσε ως τονωτικό λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε σίδηρο, μέχρι τον Διοσκουρίδη που το θεωρούσε ισχυρή ασπίδα κατά του κρυολογήματος και μέχρι σήμερα που γνωρίζουμε για την αντι-υπερτασική, αντιοξειδωτική, αντιθρομβωτική δράση του, όπως και για την πλούσια περιεκτικότητα του σε φλαβονοειδή που θωρακίζουν το κυκλοφορικό και το καρδιαγγειακό σύστημα, το Τσάι του Βουνού παραμένει το δημοφιλέστερο ελληνικό βότανο.

Το Τσάι του Βουνού ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae) και στο γένος Sideritis.

Το συναντάμε αυτοφυές στα περισσότερα ορεινά και ημιορεινά μέρη της Μεσογείου αλλά υπάρχουν αρκετά είδη του και στην Ασία.

Το τσάι του βουνού το πίνουμε ως αφέψημα ζεστό (ρίχνουμε βραστό νερό σε ένα με δύο κλαδάκια και αφήνουμε από 3 έως 5 λεπτά να αναδείξει το άρωμα και τις θεραπευτικές του ουσίες),  ή κρύο ( αφού το αφήσουμε να γίνει ως ζεστό αφέψημα, περιμένουμε να κρυώσει λίγο και το χτυπάμε με παγάκια στο σέικερ. Σερβίρουμε σκέτο, με μέλι, ή με μέλι και λεμόνι).

Το Τσάι του Βουνού είναι η ιδανική πρόταση για τις κρύες μέρες του Χειμώνα και τις ζεστές του Καλοκαιριού, ζεσταίνοντας ή φρεσκάροντας το σώμα μας και θωρακίζοντας την υγεία μας.

Σε αντίθεση με το πολυδιαφημιζόμενο Πράσινο Τσάι, ένα φυτό πλούσιο σε Καφείνη ή οποία θεωρείται από την εναλλακτική θεραπευτική ως ιδαιτέρως εθιστική και επιβλαβής για τον οργανισμό, που σε συνδυασμό με τα διάφορα χημικά και παρασιτοκτόνα στα οποία εμβαπτίζεται για να φθάσει από τις χώρες της Ασίας μέχρι την Δύση, το καθιστούν μια μικρή τοξική βόμβα.

Η φήμη του Πράσινου τσαγιού ωφείλεται κυρίαρχα στην παγκόσμια μηχανή προώθησης και διαφήμισης ενός επιβλαβούς (π.χ. κόλα, καπνός), άχρηστου ή μερικώς επιβλαβούς (π.χ. μαύρο τσάι, καφές) προιόντος με σκοπό το κέρδος. Οπωσδήποτε το Πράσινο τσάι περιέχει και διάφορα άλλα ωφέλιμα συστατικά που αναιρούνται όμως από τις προηγούμενες παρατηρήσεις μου.

Φαρμακευτικές ιδιότητες: Τα δραστικά συστατικά του τσαγιού είναι η καφεΐνη που είναι διεγερτικό του νευρικού συστήματος, αλλά υπάρχουν και ίχνη θεοβρωμίνης που είναι διουρητική ουσία και δρα στο αναπνευστικό σύστημα. Τα νωπά φύλλα του είναι αρκετά πλούσια σε βιταμίνη C. Το έγχυμα του φυτού χρησιμοποιείται σαν χωνευτικό, διουρητικό σε πεπτικές διαταραχές και σαν διεγερτικό του εγκεφάλου και των μυών. Εξάλλου επιταχύνει την αναπνοή.
Η μακρόχρονη όμως και σε μεγάλες δόσεις χρήση του τσαγιού μπορεί να προκαλέσει ελαφρά δηλητηρίαση που εκδηλώνεται με αϋπνία, αδυνάτισμα, απώλεια όρεξης και προβλήματα του νευρικού συστήματος.

Το παρασκευαζόμενο αφέψημα με το όνομα «Τσάι του Βουνού» παρουσιάζει πολλές ευεργετικές ιδιότητες, οι οποίες οφείλονται στα συστατικά του αιθέριου ελαίου του, όπως για παράδειγμα στα φλαβονοειδή.  Το αφέψημα από το φυτό προτιμάται πολύ από τους Έλληνες, ειδικά τους χειμερινούς μήνες, λόγω της ευεργετικής του επίδρασης σε κρυολογήματα και φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, ιδιότητες που ενισχύονται με την προσθήκη μελιού. Οι ευεργετικές επιδράσεις οφείλονται στην  αντιφλεγμονώδη, βακτηριοστατική και αντιοξειδωτική δράση του. Ακόμη θεωρείται ευστόμαχο, εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό και αντιαναιμικό διότι περιέχει Fe (Floca et al1981). Μόλις τελευταία ανακαλύφθηκε άλλη μια φαρμακευτική ιδιότητα του τσαγιού.
Προλαμβάνει την εμφάνιση της οστεοπόρωσης.

Οργανοληπτικά το ρόφημα είναι πολύ εύγευστο και αρωματικό, ενώ μπορεί να καταναλωθεί ζεστό ή κρύο, με ζάχαρη, μέλι ή και σκέτο.

Ολοένα και περισσότερες έρευνες επισημαίνουν τις θαυματουργές ιδιότητες του ελληνικού τσαγιού του βουνού και τη συμβολή του στη μάχη εναντίον της ασθένειας Αλτσχάιμερ η οποία προκαλεί εκφυλισμό των εγκεφαλικών κυττάρων.

“Για επτά χρόνια πειραματιστήκαμε με 150 φυτά και βότανα από όλο τον κόσμο, την Κίνα, την Ταϋλάνδη, την Ινδονησία” αναφέρει ο Καθηγητής Νευρολογίας του Πανεπιστημίου του Μαγδεμβούργου και διευθυντής του περιώνυμου Ερευνητικού Κέντρου Νευρολογικών Ασθενειών, Γενς Πάνκε.

“Αναζητώντας πληροφορίες στο διαδίκτυο μάθαμε για τις ιδιότητες του ελληνικού τσαγιού και αποφασίσαμε να το προμηθευτούμε το 2010” λέει ο Γερμανός καθηγητής, “με εντυπωσιακά αποτελέσματα”.

Ειδικότερα, η χορήγηση τσαγιού του βουνού σε ποντίκια για 25 μέρες περιόρισε οιδήματα στον εγκέφαλο κατά 80% περίπου. Ο 38χρονος καθηγητής που “κουράρει” 1500 ασθενείς ετησίως μελέτησε τις ιδιότητες του τσαγιού και την επίδρασή του στους κατοίκους ορεινών περιοχών.

“Η καθημερινή κατανάλωση τσαγιού του βουνού για έξι μήνες συμβάλλει σε υποχώρηση των συμπτωμάτων στα επίπεδα που ήταν εννέα μήνες πριν και κατόπιν σταθεροποιεί την κατάσταση του ασθενούς” υποστηρίζει ο καθηγητής.

Μάλιστα προτείνει την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας κρύου ή ζεστού τσαγιού κάθε μέρα.

Στόχος της ερευνητικής ομάδας είναι η παρασκευή ενός φαρμακευτικού σκευάσματος από ελληνικό τσάι του βουνού και συγκεκριμένα από την ποικιλία sideritis scardica που συναντάται στη Μακεδονία.

Ωστόσο, ο καθηγητής δεν έκρυψε ότι έχουν ξεκινήσει την καλλιέργεια του τσαγιού σε περιοχές τηςΒουλγαρίας που συγγενεύουν κλιματολογικά και εδαφολογικά με τα βουνά της Μακεδονίας. Όπως αποκάλυψε η κατακόρυφη αύξηση των παραγγελιών από τη Γερμανία οδήγησε σε αύξηση της τιμής έως και 600% από τους Έλληνες παραγωγούς με αποτέλεσμα η προμήθειά του να γίνει ασύμφορη.